Άρθρο δημοσιευθέν στην εφημερίδα ΚΕΡΔΟΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
Το πορτρέτο του σημερινού Οικονομικού Διευθυντή πρέπει να σκιαγραφηθεί κάτω από μία πολυδιάστατη προοπτική, η οποία υπαγορεύεται από τη δυναμική των εξελίξεων και ταχύρρυθμων μεταβολών στο οικονομικό περιβάλλον, μεταβολών που αντανακλώνται, ως είναι φυσικό, στη λειτουργία στης σύγχρονης επιχείρησης και προσδιορίζουν κατά συνέπειαν το προφίλ του σημερινού οικονομικού manager.
Η αξιολόγηση της φυσιογνωμίας του σύγχρονου Οικονομικού Διευθυντού υπό όρους προσωπικών – χαρακτηρολογικών και επαγγελματικών ιδιοτήτων τοποθετείται σε ένα πολυεπίπεδο πλαίσιο δραστηριοτήτων – αρμοδιοτήτων, που αντανακλούν τις ανάγκες της σημερινής επιχείρησης όπως αυτές διαμορφώνονται από την επίδραση εξωτερικών παραγόντων (οικονομικό περιβάλλον κλπ) αλλά και των εσωτερικών συνθηκών και ιδιαιτεροτήτων λειτουργίας της επιχείρησης.
Ο ρόλος και η φυσιογνωμία κατά συνέπειαν του manager – οικονομικού διευθυντή, δεν μπορεί παρά να είναι πολυδιάστατος, και αιτιολογείται από το πολυμέτωπο του αγώνα που καλείται να διεξάγει, την πολυπλοκότητα των καθηκόντων που καλείται να ασκήσει, του πολυτάλαντου της προσωπικότητας που πρέπει να διαθέτει (personal Qualities), και του πολυσχιδούς των επαγγελματικών δεξιοτήτων (Professional Skills) που πρέπει να εφαρμόσει.
Ο manager – Οικονομικός Διευθυντής εξετάζεται σαν φορέας αξιών ως προσωπικότητας, αλλά και σαν φορέας επαγγελματικών δεξιοτήτων και λειτουργικών αρμοδιοτήτων που ασκεί στα πλαίσια λειτουργίας της εταιρείας, και με τον τρόπο που εντάσσεται και συλλειτουργεί σαν διευθυντικό στέλεχος στο οργανωτικό σύστημα της επιχείρησης.
Αλλά, ας εξετάσουμε τα χαρακτηριστικά του οικονομικού διευθυντή ως ηγέτη, αφού είναι εξ’ ορισμού ηγέτης.
Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΗΓΕΤΗ
Προεξάρχον στοιχείο της δραστηριότητας του ηγέτη είναι η διοίκηση ανθρώπων (όχι η διεύθυνση πραγμάτων). Ο ηγέτης (leader) κατευθύνει, κινητοποιεί, εμπνέει, δραστηριοποιεί, ελέγχει ανθρώπινο δυναμικό. Ασκεί το γνωστό τρίπτυχο του management, ενεργοποίηση (activation), παρακίνηση (motivation) και επικοινωνία (communication).
Ο ηγέτης επιδρά επί της συμπεριφοράς των ατόμων της ομάδας του προς την κατεύθυνση της μεγιστοποίησης της αποδοτικότητάς τους. Η σύγχρονος και ολοκληρωμένη αντίληψη της ηγεσίας (leadership) αποβλέπει σο δυναμικό στοιχείο της αποδοτικότητας των υφισταμένων, δηλ. την ανάπτυξη, την ποιοτική βελτίωση των ατόμων και την εναρμόνισή τους με την ανάπτυξη και τις ανάγκες της σύγχρονης επιχείρησης.
Η ανάπτυξη των ατόμων, η δυναμική θεώρηση της ηγεσίας, που στοχεύει προς την κατεύθυνση της αριστοποιήσεως της επαγγελματικής τους προσωπικότητας και της μεγιστοποιήσεως της αποδοτικότητός τους, αποτελεί την πεμπτουσία του σύγχρονου management.
Η ηγεσία λοιπόν είναι μια διαδικασία δυναμικής άσκησης εξουσίας που εκφράζεται με την επίδραση που ασκεί ο ηγέτης στα μέλη της ομάδας του, προς την επίτευξη των αντικειμενικών στόχων.
Ο ηγέτης λοιπόν είναι φορέας συγκεκριμένων αξιών – ιδιοτήτων ως προσωπικότης, και φορέας ορισμένων χαρακτηριστικών – δειξιοτήτων ως επαγγελματική οντότης. Δεν θα αρκούσαν εκατοντάδες σελίδων για την ανάπτυξη των χαρακτηριστικών αυτών. Επιγραμματικά θα αναφερθούν οι σπουδαιότεροι εξ’ αυτών για την κάθε περίπτωση.
α) Ο ηγέτης – προσωπικότης
Η ηγέτης οδηγεί, εμπνέει, παρακινεί την ομάδα και διαμορφώνει την προσωπικότητα της επιχείρησης. Λειτουργεί σαν αυτόφωτος αστέρας, και η ακτινοβολία του αντανακλάται στην επίδοση και την συμπεριφορά των ατόμων που διοικεί. Γι’ αυτό διακρίνεται για το πνεύμα θυσίας, τον αλτρουισμό και την γενναιότητά του. Το θάρρος να αναλαμβάνει ευθύνες και να επωμίζεται το κόστος της τυχόν αποτυχίας.
- Διακρίνεται για την αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση και αυτοπειθαρχία, και έχει το θάρρος της γνώμης του.
- Έχει θετική αντίληψη για τη ζωή εξωτερικεύει τις πεποιθήσεις του.
- Στοχεύει στην ουσία των προβλημάτων και δεν αναλώνεται σε λεπτομέρειες.
- Η τιμιότης είναι βασικό στοιχείο της προσωπικότητός του και οδηγός της ζωής του.
- Δεν είναι ποτέ ικανοποιημένος με τον εαυτό του, είναι ικανός να εξελίσσεται πάντα γιατί πιστεύει ότι δεν υπάρχει όριο στις επιτεύξεις.
- Είναι φιλόδοξος, εργατικός και διακρίνεται από το πνεύμα αγωνιστηκότητος.
- Διακρίνεται για την αγχίνοια, την προσαρμοστηκότητα και τον ρεαλισμό του.
- Έχει συναισθηματική σταθερότητα, είναι θετικός, γενναίος και δίκαιος.
- Διαθέτει τον λεγόμενο «μαγνητισμό» που συντίθεται από την κοινωνικότητα, το πνεύμα θυσίας και την ισχυρή θέληση.
β) Ο ηγέτης – επαγγελματίας
Βασικό στοιχείο του ηγέτη ως επαγγελματικής οντότητος είναι ότι πιστεύει ότι έχει ουσιαστική συμμετοχή στους στόχους και τα αποτελέσματα της επιχείρησης. Είναι φορέας επιχειρηματικής σκέψης, είναι οραματιστής του μέλλοντος της επιχείρησης, δημιουργός του αποτελέσματος και εγγυητής της μακρόχρονης επιτυχίας της. Γι’ αυτό μοχθεί για την εμπέδωση της φιλοσοφίας, των αντικειμενικών στόχων και της προσωπικότητας της εταιρείας στη συνείδηση των ατόμων. Τεκμηριώνει, επεξηγεί αναλύει το έργο και τους στόχους της εταιρείας και καθοδηγεί το προσωπικό για την επίτευξη τους. Διευθύνει βάσει της αρχής της ευθύνης (Management by delegation). Αξιολογεί τις επιτεύξεις βάσει αντικειμενικών στόχων (Management by objectives).
- Εξισορροπεί την εξουσία με την ευθύνη και συνδυάζει άριστα στην ανθρώπινη οντότητα με την επαγγελματική δεξιότητα.
- Είναι ευαίσθητος δέκτης των μηνυμάτων του εξωτερικού (πολιτικού – κοινωνικού κλπ) και τα αξιοποιεί προς όφελος της επιχείρησης.
- Έχει την ικανότητα να προβλέπει τις εξελίξεις, να κατευθύνει τα προβλήματα και όχι να τα ακολουθεί.
- Είναι σαφής, περιεκτικός και απλός στις κατευθύνσεις τους. Δίνει κατευθύνσεις και όχι οδηγίες, δεν κάνει το λάθος να σκέπτεται για λογαριασμό των υφισταμένων του.
- Είναι καλός δάσκαλος αλλά και μαθητής (εκπαιδεύει – εκπαιδεύεται).
Ο στόχος μέσα στην επιχείρηση
Η τρίτη διάσταση της δραστηριότητας – αποστολής του Οικονομικού Διευθυντού, είναι αυτή της λειτουργικής εντάξεως του μέσα στο οργανωτικό σύστημα της επιχείρησης.
Ευρίσκεται στο πρώτο επίπεδο της ιεραρχίας μαζί με τον διευθυντή παραγωγής, πωλήσεων, marketing, εφοδιασμού κλπ.
Ας περιγράψουμε συνοπτικά τα σημεία εκείνα τα οποία αποτελούν τις βασικές λειτουργίες της οικονομικής διεύθυνσης. Επιγραμματικά θα μπορούσε να λεχθεί ότι βασικός αντικειμενικός στόχος της οικονομικής διεύθυνσης είναι η εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων για τη λειτουργία της επιχείρησης και ο έλεγχος της χρησιμοποιήσεως αποδοτικότητάς τους μέσω σχεδιασμού προγράμματος δράσης.
Διευρύνοντας την περιγραφή του φάσματος των δραστηριοτήτων λειτουργιών της οικονομικής διεύθυνσης θα προσθέσουμε ότι οι λειτουργίες της είναι :
- Η καθιέρωση, συντονισμός και υποστήριξη (με τη διοίκηση ) ενός ολοκληρωμένου συστήματος λειτουργίας της επιχειρήσεως, που να καλύπτει το maximum της αποδοτικότητας των επενδυμένων κεφαλαίων.
- Η αποτίμηση αξιολόγηση, η καταγραφή και αναφορά στη διεύθυνση του αποτελέσματος σε
σύγκριση με τον σχεδιασμό – προϋπολογισμό, μέσω καθιερωμένων προτύπων (κόστους, τιμών κλπ),
των αρχών της οικονομικής επιστήμης και συστήματος ελέγχου.
- Η καθιέρωση και υποστήριξη των αντικειμενικών στόχων της επιχείρησης μέσω του επιχειρησιακού σχεδιασμού.
- Η αξιολόγηση, ερμηνεία των επιρροών του εξωτερικού περιβάλλοντος στην επίτευξη των αντικειμενικών στόχων της επιχείρησης.
- Η προστασία των περιουσιακών στοιχείων μέσω του εσωτερικού ελέγχου , ασφαλίσεως κλπ.
- Η αναφορά (REPORTING) των οικονομικών καταστάσεων – αποτελεσμάτων της επιχείρησης στους ενδιαφερόμενους φορείς (μετόχους, Δημόσιο κλπ.).
Από μία διαφορετική οπτική γωνία θα μπορούσε να λεχθεί ότι αντικειμενικοί στόχοι της οικονομικής διεύθυνσης είναι:
- Η ανάπτυξη και ο έλεγχος του οικονομικού σχεδιασμού.
- Η αξιολόγηση – πρόκριση επενδυτικών στόχων και αποφάσεων.
- Η μέσω της ανάπτυξης καθιέρωσης συστήματος πληροφορικής (MIS) παροχή πληροφοριών στα διευθυντικά στελέχη.
- Η ανάπτυξη και ο έλεγχος των οικονομικών – λογιστικών διαδικασιών της εταιρείας.
Εν κατακλείδι:
Η οικονομική διεύθυνση,
Εφαρμόζοντας τις αρχές στη οικονομικής επιστήμης ( Business Administration).
- Αξιοποιώντας τους οικονομικούς πόρους,
- Αξιολογώντας τα μηνύματα έξω και μέσα στην επιχείρηση,
Στοχεύει στη μεγιστοποίηση του αποτελέσματος μέσα από τη διαδικασία σχεδιασμού και ελέγχου (planning and control).
Οι ρυθμοί και η πρόοδος της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια είναι ιλιγγιώδεις.
Ότι πέτυχε ο άνθρωπος τα τελευταία 30 χρόνια στον τομέα της τεχνολογίας δεν τα πέτυχε στους 30 αιώνες της ιστορίας του!
Οι ρυθμοί και οι μεταβολές αυτές ευρίσκουν την απόλυτη έκφραση τους στη λειτουργία της αγοράς όπου οι εξωφρενικοί κύκλοι ζωής προϊόντων και επιχειρήσεων αποτελούν θέμα καθημερινής ρουτίνας, αποτέλεσμα ενός έντονου και ανελέητου ανταγωνισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πολεμικά συγγράμματα ανασύρθηκαν από τα πολεμικά επιτελεία και τέθηκαν στην υπηρεσία του σύγχρονου marketing.
Η επιβίωση της σύγχρονης επιχείρησης περνάει από τα χαρακώματα ενός ακήρυχτου και ατελείωτου πολέμου, που η επιτυχής έκβαση του εκφράζεται από τις νίκες στις καθημερινές μάχες. Όλα αυτά φορτώνουν το σύγχρονο manager με τη μεγάλη ευθύνη του ηγέτη αγωνιστή, που πρέπει να είναι εξοπλισμένος με απαράμιλλο θάρρος και αγωνιστικότητα, αλτρουισμό και πνεύμα αυτοθυσίας.
Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, επιτυγχάνονται οι αντικειμενικοί στόχοι της επιχείρησης και η καταξίωση του ρόλου του Οικονομικού Διευθυντή.